Subject
photo credits: Wikimedia Commons
Filozofia (stgr. φιλοσοφία od: stgr. φίλος – „miły, ukochany” i stgr. σοφία – „mądrość”, tłumaczone jako „umiłowanie mądrości”) – różnie definiowany element kultury umysłowej. Obejmuje te krytyczne rozważania, które nie są oparte na wierze i nie należą do żadnej z nauk formalnych ani empirycznych. Bywa zaliczana do nauk i kontrastowana z naukami szczegółowymi. Czasem definiuje się ją: jako systematyczną refleksję nad podstawowymi problemami i ideami, dążącą do poznania ich istoty, a także do całościowego zrozumienia świata; przez wyliczenie – jako teorię bytu, poznania i wartości, czyli ontologię z metafizyką, epistemologię i aksjologię, a czasem też logikę i dialektykę. Zakres znaczeniowy filozofii ewoluował i w latach 20. XXI wieku pozostaje on wieloznaczny: w starożytnej Grecji, gdzie pojawił się po raz pierwszy, był on synonimem nauki; w średniowieczu filozofię kontrastowano z teologią, prawoznawstwem i medycyną, uznając za synonim sztuk wyzwolonych; najpóźniej w czasach nowożytnych filozofia zaczęła być kontrastowana z naukami empirycznymi, a czasem z nauką w ogóle. Filozofia wyłoniła się najpóźniej w starożytności, niezależnie na co najmniej trzech obszarach Eurazji: w basenie Morza Śródziemnego, na subkontynencie indyjskim oraz w Chinach, przez co wyróżnia się trzy tradycje filozoficzne: zachodnią i dwie wschodnie: indyjską oraz chińską. Ta pierwsza występowała nie tylko w Europie, ale również na innych obszarach kultury greckiej, hellenistycznej, rzymsko-bizantyjskiej oraz islamskiej. Nazwy pozostałych dwóch tradycji także opisują obszar tylko w przybliżeniu, ponieważ myśl indyjską – związaną z hinduizmem – rozwijano także w innych miejscach Azji, a idee chińskie dotarły też do innych obszarów Azji Wschodniej. Geograficzne granice tych filozofii zatarły się w epoce globalizacji. Filozofia wywarła wpływ na inne obszary kultury jak polityka, religia, sztuka i ściśle rozumiana nauka. Najpóźniej od XX wieku wpływowym filozofom przyznaje się nagrody opisane w osobnej sekcji. Source: Wikipedia (pl)
Works about filozofia 200
-
كتاب الشفاء
-
تهافت الفلاسفة
Przewodnik błądzących
Księga tysiąca przysłów
Ars generalis ultima
Pochwała głupoty
Rozprawa o metodzie
Geometria
Prowincjałki
Tractatus de intellectus emendatione
Lettres philosophiques
Philosophical Essays Concerning Human Understanding
Lettre sur les aveugles à l'usage de ceux qui voient
Mikromegas
Rettungen
Allgemeine Naturgeschichte und Theorie des Himmels
Kandyd
Giphantie
Emil, czyli o wychowaniu
Եղծ աղանդոց
Beobachtungen über das Gefühl des Schönen und Erhabenen
Nouveaux Essais sur l'entendement humain
Człowiek o czterdziestu talarach
La Princesse de Babylone
L'An 2440, rêve s'il en fut jamais
-
Biały byk
Die Erziehung des Menschengeschlechts
Niebezpieczne związki
Prolegomena zu einer jeden künftigen Metaphysik, die als Wissenschaft wird auftreten können
Metaphysische Anfangsgründe der Naturwissenschaft
Justyna czyli nieszczęścia cnoty
Über den Gemeinspruch: Das mag in der Theorie richtig sein, taugt aber nicht für die Praxis
Subject -